İyulun 7-də Azərbayacn Milli Elmlər Akademiyasında görkəmli arxeoloq, AMEA-nın müxbir üzvü, professor İlyas Babayevin anadan olmasının 90 illiyinə həsr olunan “Antik dövrdə Qafqaz və ətrafında urbanizasiya prosesləri” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans işə başlayıb.

AMEA-nın Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə Azərbaycan alimləri ilə yanaşı, ABŞ, Koreya, Almaniya və Türkiyənin  müvafiq sahə üzrə aparıcı alim və mütəxəssisləri, tanınmış arxeoloqlar, AMEA əməkdaşları, KİV mənsubları və digər qonaqlar iştirak ediblər.

Beynəlxalq konfransda Los-Ancelesdəki (ABŞ) Kaliforniya Universitetinin (UCLA) dosenti, arxeoloq Lara Fabian, Vürsburqdakı (Almaniya) Yulius və Maksimilian Universitetinin professoru Martin Gruber, Mardin şəhərində yerləşən Artuklu Universitetinin doktoru, arxeoloq Elif Hanar, Seul Milli Universitetinin professoru Kim Jongil, Gürcüstan Arxeologiya İnstitutunun direktoru professor Vaxtanq Liçeli, Şimali Kipr Türk Respublikasının Arkın Yaradıcı Sənətlər və Dizayn Universitetinin (ARUCAD) professoru, doktor Latife Summerer, Azərbaycanda  fəaliyyət göstərən beynəlxalq arxeoloji ekspedisiyaların İtaliyadan və Koreyadan olan üzvləri iştirak edirlər.

Konfransı giriş sözü ilə AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli açaraq görkəmli alim İlyas Babayevin səmərəli elmi fəaliyyətindən, böyük elm fədaisinin ölkəmizdə arxeologiya elminin inkişafındakı müstəsna xidmətlərindən danışıb.

Professor İlyas Babayevin Azərbaycanda elmi məktəb yaratmış arxeoloqlardan biri olduğunu söyləyən AMEA rəhbəri onun əsas tədqiqatlarının qədim Azərbaycan dövləti olan Qafqaz Albaniyasının tarixinə və arxeoloji problemlərinə həsr edildiyini bildirib. Qeyd edib ki, alimin tədqiqatları təkcə öz dövrü üçün deyil, bu gün üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edərək aktuallığını qoruyur və Azərbaycanda arxeologiya elminin nailiyyətləri sırasındadır.

“Mənalı ömrünü elmə həsr etmiş İlyas Babayev bütün varlığı ilə öz işinə bağlı arxeoloq, arxeologiyanın romantikasını, fəlsəfəsini, ideologiyasını öz üzərində daşıyan görkəmli alim idi”, – deyə bildirən akademik İsa Həbibbəyli vurğulayıb ki, onun tədqiqatları zəngin tariximizi və mədəniyyətimizi dünyaya göstərir. AMEA-nın müxbir üzvü İlyas Babayevin inkişaf etdirdiyi elm sahəsinin davamçıları bu gün də alimin irsindən faydalanırlar.

Akademik İsa Həbibbəyli İlyas Babayevi yorulmaz tədqiqatçı, fədakar və zəhmətkeş alim, vətənpərvər ziyalı kimi xarakterizə edərək, onun arxeoloji abidələri təqdim edərkən böyük fəxarət, sevinc  və qürur hisslərini gizlətmədiyini bildirib.

AMEA prezidenti bu günlərdə Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun Astara rayonu arxeoloji ekspedisiyasının fəaliyyəti ilə yaxından tanış olmaq məqsədilə  rayonun Alaşa kəndi ərazisində yerləşən Əlişa qalasını ziyarət etdiyini deyib. O, həmçinin Beşbarmaq dağında, Naxçıvanda, Naftalan şəhərində və Goranboy rayonunda aparılan arxeoloji qazıntı işləri ilə də yerində tanış olduğunu xatırladıb, qazıntılar zamanı əldə olunan nəticələrin elmi əhəmiyyətini qeyd edib. Akademik İsa Həbibbəyli arxeologiya elminin tarix, antropologiya, etnoqrafiya və digər elm sahələri ilə qarşılıqlı şəkildə öyrənilməsinin elmlərarası əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə böyük töhfə verəcəyini vurğulayıb.

Cari ilin iyun ayında Qarabağ Universitetində ilk dəfə olaraq AMEA Rəyasət Heyətinin iclasının keçirildiyini söyləyən AMEA rəhbəri iclasda Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda kompleks elmi tədqiqatların aparılmasının təmin edilməsi haqqında məsələyə baxıldığını bildirib. Diqqqətə çatdırıb ki, sözügedən iclasda işğaldan azad edilmiş ərazilərdə Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu tərəfindən kompleks tədqiqatların aparılmasının, paralel olaraq digər elmi istiqamətlər üzrə araşdırmaların təşkil edilməsinin vacibliyi qeyd olunub, bu istiqamətdə müvafiq qərarlar qəbul edilib.

Akademik İsa Həbibbəyli AMEA-nın Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun ölkə ərazisində apardığı arxeoloji və antropoloji tədqiqatların nəticələrinin, eləcə də elmi yeniliklərin təbliği və arxeologiya elminin müxtəlif nəzəri problemlərinin aktuallaşdırılması məqsədilə ingilis dilində müasir çağırışlara cavab verən “Azərbaycan arxeologiyası və antropologiyası” jurnalının təsis edildiyini, həmçinin müxtəlif ərazilərdə aparılan qazıntı işlərinin nəticələri haqqında məlumatların geniş ictimaiyyətə çatdırılması məqsədilə AMEA-nın Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunda “Arxeoloji irs” jurnalının təsis edildiyini və redaksiya heyətinin tərkibinin təsdiq edildiyini bildirib.

AMEA rəhbəri çıxışının sonunda tarixin qaranlıq qatlarındakı keçmişimizi işıqlandıran professor İlyas Babayevin xatirəsinin hər zaman qəlblərdə yaşayacağına inamını ifadə edib, beynəlxalq konfransın işinə uğurlar arzulayıb.

Daha sonra Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun direktoru tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fərhad Quliyev çıxış edərək konfransın mövzusunun aktuallığına diqqət çəkib. O, arxeoloq alim İlyas Babayevin öz tədqiqatlarını Qafqazda urbanizasiya proseslərinə həsr etdiyini söyləyib.

“Azərbaycan arxeologiya elminin təşəkkül tapmasında və inkişafında İlyas Babayevin böyük xidmətləri olub”, – deyə bildirən institut direktoru onun gənc elmi kadrların yetişməsinə, bacarıqlı, savadlı alimlər ordusunun artmasına qayğıkeşliklə rəhbərlik etdiyini vurğulayıb.

Dosent Fərhad Quliyev əlavə edib ki, böyük alimin Azərbaycanda arxeoloji abidələrin aşkara çıxarılması, geniş qazıntıların aparılması, ümumiyyətlə, respublikamızda arxeologiya elminin inkişafında müstəsna xidmətləri olub. İlyas Babayev bütün ömrü böyu böyük həvəslə çöl tədqiqatlarında faəliyyət göstərib. Onun Qəbələdə apardığı tədqiqatlar SEBA Azərbaycan-Koreya Mədəniyyət Mübadiləsi Assosiasiyasının dəstəyilə həyata keçirilib. Alimin vaxtilə institutda rəhbərlik etmiş olduğu Azərbaycanın antik dövr arxeologiyası şöbəsi hazırda həmin tədqiqatları davam etdirir.

Tədbirdə SEBA Azərbaycan-Koreya Mədəniyyət Mübadiləsi Assosiasiyasının sədri biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Ruhəngiz Heydərova çıxış edərək rəhbərlik etdiyi qurumun maliyyə dəstəyi ilə Qəbələ rayonu ərazisində aparılan genişmiqyaslı arxeoloji tədqiqatlara İlyas Babayevin başçılıq etdiyini bildirib. Qeyd edib ki, 2009-cu ildən ekspedisiyaya koreyalı mütəxəssislər də cəlb edilib və tədqiqatlar beynəlxalq xarakter alıb. SEBA ilə əməkdaşlıq dövründə 2010 və 2012-ci illərdə professor İlyas Babyev Koreyaya səfərlər edib, burada Azərbaycan arxeologiyası, Qəbələdə aparılan qazıntılarla bağlı çıxışlar edib.

2014-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə Qəbələ Arxeoloji Mərkəzinin açılışının baş tutduğunu vurğulayan Ruhəngiz Heydərova Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri, görkəmli arxeoloq İlyas Babayevin ölkə başçısına mərkəzdə görülən işlərlə bağlı ətraflı məlumat verdiyini xatırladıb. O, İlyas Babyevin rəhbərliyi ilə aparılan tədqiqatların Azərbaycan-Koreya əməkdaşlığının sütununu yaratdığını söyləyib.

Ruhəngiz Heydərova təqribən 800 il Qafqaz Albaniyasının paytaxtı olmuş Qəbələnin zəngin tarixinin üzə çıxarılmasında SEBA-nın gördüyü mühüm işləri diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, son illərdə azərbaycanlı alimlərin koreyalı mütəxəssislərlə birgə apardıqları arxeoloji tədqiqatlar və qazıntılar nəticəsində Qəbələ tarixinin açılmamış yeni səhifələri ortaya çıxıb.

Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun İslam dövrü arxeologiyası şöbəsinin müdiri, Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri tarix elmləri doktoru, professor Qafar Cəbiyev isə çıxışında ilk dəfə 1926-cı ildə Davud bəy Şərifovun rəhbərliyi ilə Qəbələdə ekspedisiya işlərinin aparıldığını və Yaloylutəpə arxeoloji mədəniyyətinin aşkar olunduğunu deyib.

Bu il Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının 100 ilinin tamam olduğunu söyləyən professor Qafar Cəbiyev  müntəzəm qazıntı işləri aparan Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının şəhərin daha qədim və böyük hissəsini aşkara çıxarmış, böyük məktəbə çevrilmiş nadir ekspedisiyalardan olduğunu bildirib. O, İlyas Babayevin ömrünün sonuna qədər Qəbələdə tədqiqatlar apardığını və bu tarixi məkana son dərəcə bağlı insan olduğunu  vurğulayıb. Professor Qafar Cəbiyev arxeoloq alimin yetirmələrinin onun yolunu layiqincə davam etdirdiklərini söyləyib.

Konfransda çıxış edən alimin oğlu Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun Həmkarlar Təşkilatının sədri Faiq Babayev atasının xatirəsinə göstərilən diqqət və ehtirama görə tədbirin təşkilatçılarına və iştirakçılarına minnətdarlığını bildirib.

Beynəlxalq konfrans öz işini bölmə iclasları ilə davam etdirib. İclaslarda “Qafqaz Albaniyası şəhərlərinin tədqiqində İlyas Babayevin rolu”, “Antik və ilk orta əsrlərdə Kilsədağ və Ləkit dairəvi məbəd kompleksləri ətrafında urbanizasiya prosesləri”, “Bəzi antik dövr yaşayış yerləri və nekropolları”, “Albaniyanın antik şəhərləri Azərbaycanın arxeoloji fikir tarixində”, “Qalatəpə-Naftalan Əhəmənilər dövrü yaşayış yeri”, “Qəbələnin tarixi son tədqiqatlar kontekstində” və digər mövzularda məruzələr dinlənilib.

8 iyulda davam edəcək beynəlxalq arxeoloji konfransda Azərbaycan, ingilis və rus dillərində Cənubi Qafqaz və ümumilikdə, Yaxın Şərqin Antik dövr arxeologiyası üzrə son tədqiqatların nəticələrini əks etdirən 33 elmi çıxışlar olacaqdır. Beynəlxalq konfransın materialları məqalələr şəklində dərc olunacaq.

Oxuma sayi: 241